Voor God en den Kongo

De lezing met beeldmateriaal wordt verzorgd door Wilbert Smulders. Na zijn pensioen schreef Smulders de biografische studie “Voor God en den Kongo”, die in de antropologische traditie staat van (in Nederland) Geert Mak, Judith Koelemeijer en Suzanna Jansen, waarbij de petite histoire van een OBN’er (OnBekende Nederlander) geplaatst wordt tegen de achtergrond van de grand histoire van zijn/haar tijd.

Voor zijn pensionering was hij universitair docent-onderzoeker moderne Nederlandse letterkunde aan de Universiteit Utrecht, een functie waarin hij zich decennialang heeft beziggehouden met de interpretatie, analyse en geschiedenis van de Nederlandse literatuur vanaf 1830.

De OBN’er is in dit geval zijn oudoom de Witte Pater Albert Smulders (Rosmalen, 1880-Boekel 1957), een broer van zijn grootvader van vaders kant. Deze was van 1906-1917 als missionaris werkzaam in Oost-Congo.

Na conflicten over geloofszaken met zijn missieoverste, keerde hij vervroegd terug naar Nederland, waarbij hij in een geloofscrisis terechtkwam.

Toen hij een jaar na terugkeer met veel openbaar vertoon als afvallige uit de kast kwam, werd hij zijn congregatie tot last en veroorzaakte hij een schandaal in zijn familie, die in het toenmalige Oost-Brabant sociaal en cultureel in aanzien stond en aanvankelijk uiteraard trots was geweest op haar dappere priesterzoon. Kort daarop liet men hem onvrijwillig opnemen in een R.K. krankzinnigengesticht.

Hoewel hij van plan was om naar Afrika terug te keren als wat wij nu een ontwikkelingswerker noemen, is daar niets van gekomen. Albert Smulders heeft zijn leven nooit meer op de rails gekregen en sleet de tweede helft van zijn leven in R.K. verzorgingstehuizen in Vlaanderen en Nederland.

Begrijpelijkerwijs waren de gegevens over dit drama verdonkeremaand of diep in het familiearchief weggestopt, reden waarom Wilbert Smulders het als verre nazaat pas laat op het spoor is gekomen. Maar toen hij er lucht van kreeg, heeft hij het geval uit tal van bronnen geduldig opgediept.

Het wel en wee van deze onfortuinlijke oud-heeroom is gedetailleerd beschreven tegen de achtergrond van wat diens leven destijds bepaald heeft: het katholicisme in Nederland rond 1900, het kolonialisme, de missiologie . De laatste jaren is de aandacht voor het koloniale verleden en de

slavernijgeschiedenis sterk toegenomen, met name voor de doorwerking ervan in het heden.

Zijn postkoloniale blik op het levensverhaal van deze ene missionaris raakt dan ook aan de actualiteit.

Aanmelden zonder lidmaatschap