Vereniging voor
Volkenkunde Breda
Paaseiland, een nieuwe kijk op haar geschiedenis
13 april 2026 Jan Boersema
De lezing met beeldmateriaal, verzorgd door Jan Boersema, hoogleraar Grondslagen van de
Milieuwetenschappen aan de Universiteit Leiden, toont een nieuw perspectief op een veerkrachtige
eilandcultuur.
Paaseiland, met haar iconische beelden (de zogeheten moai), dankt haar naam aan de Zeeuwse
ontdekkingsreiziger Jacob Roggeveen.
Tijdens zijn reis doemt er op paaszondag in 1722 een klein
eiland op uit de mist. Hoewel Roggeveen geen onbewoond eiland aantreft, bevindt de inheemse
eilandcultuur zich destijds al in een neerwaartse spiraal. Overbevolking, ontbossing en uitputting
van andere natuurlijke hulpbronnen leiden tot een steeds verdere decimering van de eilandcultuur.
De Amerikaanse auteur en natuurvorser Jared Diamond reconstrueert het noodlot van de
eilandbewoners in zijn boek Collapse (2005). De ineenstorting van de eilandcultuur zou volgens hem zelfs een waarschuwing bevatten voor de mensheid in zijn geheel. Ook de blauwgroene aardbol die de mensheid bevolkt is immers begrensd en heeft te kampen met de uitputting van natuurlijke hulpbronnen, overbevolking en oorlogen.
Na jaren speurwerk kwam professor Jan Boersema erachter dat er weinig blijkt te kloppen van het bovenstaande beeld. In zijn lezing zal Boersema aan de hand van zijn boeken “Beelden van Paaseiland: Over de duurzaamheid en veerkracht van een cultuur” (2020) en “The Survival of Easter Island” (CUP, 2015) een nieuwe kijk geven op de geschiedenis van Paaseiland. Er is ruime gelegenheid tot discussie.
Boersema studeerde biologie aan de Groninger Universiteit en promoveerde aldaar aan de
theologische faculteit. Hij was als milieuwetenschapper verbonden aan de universiteiten van
Groningen, Leiden en Amsterdam. Van 1994 t/m 2000 was hij adviseur van de minister van VROM en
in 2002 werd hij hoogleraar aan de VU, Amsterdam. Sinds 2013 is hij (weer) verbonden aan de Leidse
Universiteit waar hij werkt op het Centrum voor Milieuwetenschappen.
