Filippijnen: de Agta

Lezing met beeldmateriaal “De Agta van Noordoost Luzon (de Filippijnen)”. De lezing wordt gegeven door Tessa Minter. In 2019 heeft mevrouw Minter voor ons een lezing over houtkap en toerisme in Oceanië gehouden. Wij waren enthousiast en besloten haar nog een keer te vragen.

Tessa Minter: “Een lezing over verandering, verdrukking en veerkracht onder moderne jagers-verzamelaars. Jager-verzamelaars volken overal ter wereld hebben in de afgelopen eeuwen tot fascinatie geleid van ontdekkingsreizigers, onderzoekers, missionarissen en kunstenaars. Tegelijk ging en gaat die fascinatie vaak nog steeds gepaard met een overtuiging dat het spoedig gedaan zal zijn met het volk in kwestie. Denk bijvoorbeeld aan het relatief recente foto boek ‘Before they pass away’, van Jimmy Nelson. In al die voorspellingen is het oprukken van ‘de moderne wereld’ in het leefgebied van deze volkeren, en omgekeerd, hun vermeende onvermogen om daar mee om te gaan, de oorzaak van een onvermijdelijk lot.

Op basis van mijn onderzoek in de Filippijnen (2002-2014) vertel ik het verhaal van de Agta, precies zo’n jager-verzamelaars volk dat al eeuwenlang door buitenstaanders geacht wordt ten dode opgeschreven te zijn. Maar dat desondanks moedig standhoudt in de bossen en langs de kusten van het eiland Luzon. 

De Agta zijn een bevolkingsgroep van zo’n 10,000 mensen, die in kleine nederzettingen van onderling verwante families langs rivieren en stranden wonen. Ze leven in grote mate van jacht en kleinschalige visserij, maar vullen dit ook aan met kleinschalige landbouw, en het oogsten van bosbijproducten die ze verhandelen met naburige boeren. Ze vertonen nog altijd een vrij grote mate van mobiliteit en ik zal tijdens de lezing uitvoerig ingaan op het economische, sociale en spirituele belang van deze regelmatige verhuizingen.

Net als andere jager-verzamelaarsvolken, hebben ook de Agta te maken met grote druk op hun land en kust, en daarmee op hun culturele identiteit en hele levenswijze.

Zo zijn houtkap- en mijnbouwbedrijven inmiddels al zeer lang buren van de Agta.

En meer recent vormen de aanleg van wegen en toeristische faciliteiten een nieuwe bedreiging. Tegelijk is ook een groot deel van hun leefgebied officieel beschermd gebied, in de vorm van het Northern Sierra Madre Natural Park.

In deze lezing laat ik aan de hand van onderzoeksgegevens door de tijd heen zien wat al deze veranderingen betekenen voor bijvoorbeeld jachtopbrengsten, demografische ontwikkelingen en het voortbestaan van lokale kennis over het bos. Ik zal tevens bespreken hoe de Agta onder permanente druk van de overheid staan om zich aan te passen aan dominante maatschappelijke normen en hoe programma’s die bedoeld zijn om hun landrechten te borgen, in de praktijk geen bescherming bieden. Ik besteed ook aandacht aan de weinige informatie die we hebben over de gevolgen van de Covid-19 pandemie. Ik concludeer dat, ondanks deze moeilijkheden, de zich altijd weer herhalende voorspelling van culturele uitsterving geen recht doet aan de veerkracht van deze bevolkingsgroep, die vooralsnog het hoofd weet te bieden aan de grote uitdagingen van de 21^e eeuw “.

Dr. Tessa Minter is sinds 2010 docent en onderzoeker .Haar specialisatie is milieu-antropologie en daarbinnen richt ze zich met name op vraagstukken rondom zowel de bescherming als de commerciële exploitatie van natuurlijke hulpbronnen. Wat zijn de gevolgen van houtkap en mijnbouw voor mensen die leven in tropische bossen? Maar ook: onder welke voorwaarden en omstandigheden hebben inheemse groepen baat bij bescherming van de natuur, en wat is hun positie in nationale parken? Voor haar onderzoek woonde en werkte Tessa van 2002-2005 in de Filippijnen, en van 2015-2018 op de Salomoneilanden.