Oekraïne

Lezing met beeldmateriaal Oekraïne: grensgebied in politiek en cultuur door Wil Boetzkes, kunsthistoricus. Boetzkes: “Het grootste land van Europa staat momenteel in het middelpunt van de belangstelling. De aandacht gaat nu enkel uit naar het gruwelijke conflict met Rusland. Oekraïne heeft echter al een eeuwenlange bewogen geschiedenis achter de rug. Al in de Bronstijd speelde het land een grote rol in de contacten in Eurazië en was de wieg voor vroege Europese culturen.

Als onderdeel van de Euraziatische steppe was het gebied vaak doel of tussenstation voor nomadische plunderaars en veroveraars. Oekraïne was het woongebied van Scythen en Sarmaten, zag Griekse kolonies ontstaan aan de oevers van de Zwarte Zee en op de Krim, was onderdeel van het Romeinse rijk, werd een sleutelgebied van de Oost Slavische culturen en werd geteisterd door de Mongolen. In tal van musea zijn de indrukwekkende kunstschatten van de Scythen bewaard (momenteel zijn ze veilig ondergebracht).

De machtige Djnepr was al vroeg de belangrijkste handelsader van Scandinavië naar de Zwarte Zee, van de Vikingen naar de Grieken en verder. De rivier was het strijdtoneel van gevechten met veel veroveraars: Mongolen, Tataren, Litouwers, Polen en Russen. Eeuwenlang was Cherson in Byzantijnse handen. Oekraïne werd het eerste kerngebied van het rijk Rus (Moskou en de steden van de Gouden Ring bestonden nog niet) en de hoofdstad Kiev maakte een gouden periode door onder Vladimir de Grote en Yaroslav de Wijze. De indrukwekkende Sofiakathedraal en het immense Holenklooster in Kiev zijn voor Oekraïners heilige plaatsen. Sinds de 14^de eeuw werd het land, met name het westen en Lviv, speelbaal van Litouwen en Polen.

In de 18de en 19de eeuw bloeide een kozakkenrepubliek, het land werd een mondiale korenschuur, maar de Habsburgers en de Russische tsarina Catharina de Grote legden een claim op het land. Na de Krim-oorlog begon de Russificatie, Oekraïne gold voor de Russen als Klein-Rusland en werd in 1922 onderdeel van de Sovjet-Unie.

De Poolse en Habsburgse aanwezigheid is goed voelbaar in steden als Lviv of Chernivitsi, van gotiek tot Jugendstil. De Krim was eeuwenlang een favoriete vestigingsplaats aan de Zee van Azov, voor de Grieken, Mithridates VI van Pontus, de Goten, de Chazars, de Mongolen en de Russen.

Catharina de Grote verwierf de Krim en maakte van steden als Simforopol en Sebastopol Russische steden met eigen karakteristieken. Zij stichtte ook Odessa, een parel van architectuur en kunst aan de Zwarte Zee, een stad waar Europese en Aziatische culturen samenkomen.

Oekraïne leverde belangrijke avant-garde kunstenaars op, zoals Kazimir Malevitsj en Vaslav Nizjinski. Als Oekraïne ‘grensgebied’ betekent, dan komt deze naam meer dan ooit tot zijn recht in de pluriforme cultuur en grote betekenis voor de geschiedenis van Oost-Europa”.