Indonesië: Merdeka

Lezing met beeldmateriaal over Indonesië: Merdeka. De lezing wordt gehouden door Henk Schulte Nordholt, emeritus hoogleraar Indonesische Geschiedenis aan de Universiteit van Leiden. Van 1985-2005 werkte hij aan de Universiteit van Amsterdam. Van 2005-2019 was hij Hoofd Onderzoek van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde in Leiden. Hij publiceerde onder meer over de geschiedenis van Bali, koloniaal geweld en moderniteit in Nederlands-Indië en over bestuurlijke hervormingen, democratisering en burgerschap in Indonesië na het aftreden van Suharto in 1998.

In 2022 verscheen het boek Merdeka aan de hand van Henk Schulte Nordholt en Harry Poeze met als subtitel “De strijd om de Indonesische onafhankelijkheid en de ongewisse op komst van de Republiek, 1945-1950”. Momenteel worden Indonesische en Engelse vertalingen van het boek voorbereid.

Er zijn het afgelopen jaar nogal wat boeken verschenen over het koloniale verleden van Nederland en het geweld van Nederlandse militairen in Indonesië tijdens de Indonesische Revolutie. Vaak staan daarin Nederlanders centraal en ontbrak het aan een Indonesisch perspectief op dit verleden.

In het boek Merdeka van Harry Poeze en Henk Schulte Nordholt wordt een nieuw verhaal verteld, waarin Indonesische actoren en hun strijd tegen de Nederlanders centraal staan. Dit verhaal is ook nieuw omdat het laat zien hoe ongewis de uitkomst van dit proces was. Geschiedenissen van revoluties worden altijd geschreven als de uitkomst bekend is: we weten immers al wie de winnaar is. Maar dat gold niet voor de deelnemers aan die strijd, niemand van hen kon de uitkomst voorspellen. En daarom was hun revolutie zo’n ongewis avontuur.

In zijn lezing zal Henk Schulte Nordholt de belangrijkste momenten uit dit proces belichten. Na de gruwelen van de Japanse bezetting (1942-45) moesten de republikeinse leiders een nieuwe staat zien op te bouwen. Zij kregen aan Nederlandse zijde te maken met kortzichtige politici en oorlogszuchtige militairen. In eigen kring moest de Republiek het hoofd bieden aan eigenzinnige en strijdlustige jongeren, autonome militaire leiders, behoudende federalisten, revolutionaire communisten, en radicale moslims. Pogingen tot een staatsgreep in 1946, een burgeroorlog in 1948, Nederlandse aanvallen in 1947 en 1948, en wispelturig gedrag van de Verenigde Staten bedreigden het voortbestaan van de Republiek. Daarom is de overwinning die de leiders van de Republiek uiteindelijk behaalden het grote wonder van de Revolutie.